  |
NADNATURALNE ISTOTY I MOCE Wszechświat Oglala kontrolowany jest przez nadnaturalne istoty i moce. Nie mają one początku ni końca. Tworzą lub pomagają tworzyć wszechświat i są odpowiedzialne za pojawienie się na ziemi człowieka. Niektóre z tych istot są życzliwe, inne zaś niechętne człowiekowi. Pośredni pomiędzy wyżej wymienionymi jest Inktomi, 'Pająk'. Stosunek istot nadnaturalnych do siebie nawzajem i do rodzaju ludzkiego opisują teksty dotyczące mitologii i ceremonii.Wakantanka przedstawia wcielenie wszelkiego nadprzyrodzonego istnienia i mocy we wszechświecie Oglala. Ma 16 aspektów w świętym języku i jest powiązany z Tobtob,' cztery-cztery'. 16 aspektów jest hierarchicznie uporządkowanych w grupy po cztery; większe klasy istot: (1) Wakan akanta, 'wyższe wakan', (2) Wakan kolaya 'ci których wakan nazywa towarzyszami albo przyjaciółmi', (3) Wakan kuya,'niższy lub mniejszy wakan', (4) Wakanlapi, 'ci, podobni wakan'. Pośród wyższych istnieją: Wi, Słońce; ?kan, Niebo; Maka, Ziemia; Inyan, Skała. Towarzyszami są Hanwi- Księżyc, Tate- Wiatr, Woh^pe- Spadająca Gwiazda i Wakinyan- Uskrzydlony lub Grzmot. Wyżsi i ich towarzysze są ze sobą powiązani: Słońce i Księżyc, Niebo i Wiatr, Ziemia i Spadająca Gwiazda, Skała i Grzmot. Razem, te dwie klasy zwane są Wakan kin ,'święci'. W kosmologii, nie mają oni początku i są odpowiedzialni za stworzenie wszechświata i człowieka na nim. Niższe i mniejsze wakan są zawarte w: Tatanka, Bizon; Hunnunpa, Dwu-nożne (oboje człowiek i niedźwiedź); Tatetob, Cztery Wiatry; i Yumni, Trąba Powietrzna. Podobni do wakan są Nagi- Cień lub Ukazanie; Niya- Życie lub Oddech; Nagila- Półmrok i Sicun- Potencja, Siła. Razem te klasy są zwane Taku wakan, 'święte rzeczy'. Zostali stworzeni przez Wakan kin i są ich częścią. Oprócz tych 16 aspektów Wakantanka są jeszcze inne nadnaturalne moce i istnienia, które figurują w wierzeniach Oglala, niektóre miłe inne nie. Są to Wazi- Stary Człowiek, a w późniejszej kosmologii Czarownik; Wakanka- Stara Kobieta, jego żona, później znana jako Wiedźma. Ich córka Ite- Twarz jest najpiękniejszą z nadnaturalnych kobiet i w pierwszym okresie czasu poślubia Tate, Wiatr i mają czterech synów, Cztery Wiatry. Później, zmienia się w Anukite, Podwójną- Twarz, a jej oblicze uzupełnia okropnie brzydka twarz, jako kara za jej piękno i cudzołóstwo. Są także duchy, które mieszkają w poszczególnych częściach wszechświata: Unkteh^i, Duch Wody; Unkcegila, Duch Ziemi; Canoti, Duch przepełniający Las; i Hoh^gica, Duch Siedziby. Te są niebezpiecznymi duchami, które grożą ludziom ale mogą być odegnane dzięki odpowiednim obrzędom i specjalnie przez aromat słodkiej trawy i szałwi, oraz dym fajki. Iya, czasami zwany Gigantem lub Żarłokiem jest najmłodszym synem Skały i Grzmotu. Jest połączony z zimną północą. Podczas zimy zjada ludzi a w mitach jest w końcu pokonywany przez ogień, co powoduje, że oddaje ludzi, których pożarł. Jego starszym bratem jest Inktomi- Pająk, który jest bohaterem kulturowym Oglala. Pająk daje ludziom kulturę i wabi ich do podziemnego świata, by człowiek nie mógł odnaleźć drogi powrotnej. Inktomi jest człowiekiem- i nie człowiekiem i jak człowiek wynurzył się z ziemi, a jako pająk okazjonalnie wychodzi spod ziemi przewożąc na plecach swe dzieci. Konkludując Oglala rozpoznaje siebie jako część natury, odmienną od niej nieco; tak jak mniejsze wakan są częścią Wakan kin, ale odmienne od nich. Razem nadnaturalni istnieją we wszechświecie i specjaliści mogą ich wezwać tak, aby zwykli ludzi mogli żyć w harmonii z tymi niewytłumaczalnymi istotami. |
 |
